“Ya geç kalırsak?” Bu, çok da uzak olmayan bir gelecekte kendilerini sert bir gerçeklikle yüzleşmek zorunda bulacak olan en az iki kuşağı etkisi altına alan ortak duygudur. Aslında zaten tanrılar var ortamda “geri dönüşü olmayan” kabul edilen noktalar. En az öngörülebilir durumlarda bile gerçek felaketlere yol açabilecek noktalar. Ancak paniği önlemek için şu anda en önemli şey, önleme odaklı izleme ve dikkatin yanı sıra “sürdürülebilirliği” bir slogan değil günlük bir uygulama haline getiren bir dizi davranışın benimsenmesidir.
Bu noktaların neyle ilgili olduğunu birlikte öğrenelim.
Küresel Devrilme Noktaları
6 Aralık’ta COP28’de sunulan Küresel Devrilme Noktaları Raporu, Dünya sistemi ve toplumdaki hem olumsuz hem de olumlu dönüm noktalarının riskleri ve fırsatlarının güvenilir bir değerlendirmesidir.
Rapora göre, şu anda ısınma nedeniyle beş önemli devrilme noktasının aşılma riski bulunuyor ve küresel ısınmanın 1,5 dereceyi aşması nedeniyle 2030’da üç önemli devrilme noktası daha aşılma tehlikesiyle karşı karşıya.
Negatif devrilme noktalarının neden olduğu toplam hasar, ilk etkilerinden çok daha büyük olacaktır. Etkiler küreselleşmiş sosyal ve ekonomik sistemlere yayılacak ve bazı ülkelerin uyum sağlama yeteneğini aşabilecektir. Negatif taşma noktaları, aşağıdakilerin oluşturduğu tehdidi gösteriyor: iklim ve ekolojik kriz sanıldığından çok daha ciddidir ve insanlığın daha önce hiç karşılaşmadığı bir boyuta sahiptir.
Şu anda olumsuz taşma noktalarının oluşturduğu tehditlerin ölçeğine uygun bir küresel yönetişim mevcut değil. Bir devrilme noktasının aşılması, diğerlerini bile tetikleyebilir ve yaşam destek sistemlerimizde hızlı ve yönetilemez bir değişimin domino etkisi yaratmasına neden olabilir. Bunu önlemek ve bunu adil bir şekilde yapmak, yeni bir küresel yönetişim çerçevesinin ana hedefi ve mantığı olmalıdır. Önleme ancak toplumların ve ekonomik sistemlerin emisyonları hızla azaltacak ve doğayı yeniden canlandıracak şekilde dönüştürülmesiyle mümkün olabilir.
Birçok karar vericinin tercih ettiği mevcut doğrusal artımlı değişim yaklaşımı artık bir seçenek değil. Mevcut yönetişim kurumları ve karar alma yaklaşımları, dönüşümsel değişimi kolaylaştırmak için uyum sağlamalıdır.
Bunu başarmak için temel dönüştürücü değişim bunlar toplumda arzu edilen değişikliklerin kendi kendini geliştiren hale geldiği olumlu dönüm noktaları için fırsatlardır. Uyumlu eylemler, hızlı, büyük ölçekli dönüşümü tetikleyecek koşulları yaratabilir. İnsanlık tarihi ani sosyal ve teknolojik değişimlerin örnekleriyle doludur. Son örnekler arasında yenilenebilir elektriğin katlanarak artması, çevresel adalet hareketlerinin küresel erişimi ve elektrikli araçların hızla yaygınlaşması yer alıyor. Olumlu dönüm noktalarına yönelik diğer fırsatları tetiklemek için güçlü bir çaba gösterilirse, olumsuz dönüm noktalarının tehditleri hafifletilebilir.
Kritik noktalar
Eğer küresel sıcaklık sanayi öncesi dönemdeki sıcaklığı (Paris anlaşmaları gibi uluslararası anlaşmalarda referans olarak kullanılan) 1,5 derece aşarsa, ciddi kritik sorunlar ortaya çıkabilir: Grönland ve Batı Antarktika’daki buz tabakaları eriyecek, Kuzey Amerika’daki devasa donmuş toprak alanları, Labrador Denizi’ndeki akıntıları değiştiriyor ve tropikal mercan resiflerinin büyük bölümlerine zarar veriyor. 2 ila 4 derecelik bir artış, Sahel’de sağanak yağmurlar oluşturan ve Sahra’nın güneyindeki çölleşmeyi bir şekilde sınırlandıran mekanizmalar gibi iklimi düzenleyen diğer önemli mekanizmaları kaybedeceğiz; 4 derecenin üzerinde ise Antarktika buzlarının tamamını ve Atlantik akıntısı.
Bu noktaların neyle ilgili olduğunu birlikte öğrenelim.
Küresel Devrilme Noktaları
6 Aralık’ta COP28’de sunulan Küresel Devrilme Noktaları Raporu, Dünya sistemi ve toplumdaki hem olumsuz hem de olumlu dönüm noktalarının riskleri ve fırsatlarının güvenilir bir değerlendirmesidir.
Rapora göre, şu anda ısınma nedeniyle beş önemli devrilme noktasının aşılma riski bulunuyor ve küresel ısınmanın 1,5 dereceyi aşması nedeniyle 2030’da üç önemli devrilme noktası daha aşılma tehlikesiyle karşı karşıya.
Negatif devrilme noktalarının neden olduğu toplam hasar, ilk etkilerinden çok daha büyük olacaktır. Etkiler küreselleşmiş sosyal ve ekonomik sistemlere yayılacak ve bazı ülkelerin uyum sağlama yeteneğini aşabilecektir. Negatif taşma noktaları, aşağıdakilerin oluşturduğu tehdidi gösteriyor: iklim ve ekolojik kriz sanıldığından çok daha ciddidir ve insanlığın daha önce hiç karşılaşmadığı bir boyuta sahiptir.
Şu anda olumsuz taşma noktalarının oluşturduğu tehditlerin ölçeğine uygun bir küresel yönetişim mevcut değil. Bir devrilme noktasının aşılması, diğerlerini bile tetikleyebilir ve yaşam destek sistemlerimizde hızlı ve yönetilemez bir değişimin domino etkisi yaratmasına neden olabilir. Bunu önlemek ve bunu adil bir şekilde yapmak, yeni bir küresel yönetişim çerçevesinin ana hedefi ve mantığı olmalıdır. Önleme ancak toplumların ve ekonomik sistemlerin emisyonları hızla azaltacak ve doğayı yeniden canlandıracak şekilde dönüştürülmesiyle mümkün olabilir.
Birçok karar vericinin tercih ettiği mevcut doğrusal artımlı değişim yaklaşımı artık bir seçenek değil. Mevcut yönetişim kurumları ve karar alma yaklaşımları, dönüşümsel değişimi kolaylaştırmak için uyum sağlamalıdır.
Bunu başarmak için temel dönüştürücü değişim bunlar toplumda arzu edilen değişikliklerin kendi kendini geliştiren hale geldiği olumlu dönüm noktaları için fırsatlardır. Uyumlu eylemler, hızlı, büyük ölçekli dönüşümü tetikleyecek koşulları yaratabilir. İnsanlık tarihi ani sosyal ve teknolojik değişimlerin örnekleriyle doludur. Son örnekler arasında yenilenebilir elektriğin katlanarak artması, çevresel adalet hareketlerinin küresel erişimi ve elektrikli araçların hızla yaygınlaşması yer alıyor. Olumlu dönüm noktalarına yönelik diğer fırsatları tetiklemek için güçlü bir çaba gösterilirse, olumsuz dönüm noktalarının tehditleri hafifletilebilir.
Kritik noktalar
Eğer küresel sıcaklık sanayi öncesi dönemdeki sıcaklığı (Paris anlaşmaları gibi uluslararası anlaşmalarda referans olarak kullanılan) 1,5 derece aşarsa, ciddi kritik sorunlar ortaya çıkabilir: Grönland ve Batı Antarktika’daki buz tabakaları eriyecek, Kuzey Amerika’daki devasa donmuş toprak alanları, Labrador Denizi’ndeki akıntıları değiştiriyor ve tropikal mercan resiflerinin büyük bölümlerine zarar veriyor. 2 ila 4 derecelik bir artış, Sahel’de sağanak yağmurlar oluşturan ve Sahra’nın güneyindeki çölleşmeyi bir şekilde sınırlandıran mekanizmalar gibi iklimi düzenleyen diğer önemli mekanizmaları kaybedeceğiz; 4 derecenin üzerinde ise Antarktika buzlarının tamamını ve Atlantik akıntısı.