Polonya’nın jeopolitik ehemmiyeti artıyor

Haris

New member
Rusya-Ukrayna Savaşı başladığından beri Polonya yoğun biçimde silahlanıyor. Bu durum Soğuk Savaş’ta Sovyetlerin Avrupa’ya muhtemel bir saldırısına karşı Batı Almanya’nın üstlendiği tampon rolünü hatırlatıyor.

NATO, doğu kanadını güçlendirme uğraşlarında ilerleme kaydediyor. Slovakya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan’daki dört yeni hayli uluslu bakılırsav gücü birinci operasyonel hazırlık düzeyine ulaştı. Bu nazaranv gücünün tesisiyle ilgili açıklama ise bundan yalnızca birkaç hafta evvel duyurulmuştu.

NATO kelam konusu nazaranv gücünün tam bileşimi ve boyutu hakkında detaylı yorum yapmazken, 21 Mart tarihindeki bir listeye bakılırsa Almanya, Hollanda, Çekya ile ABD üzere ülkelerden halihazırda 2 bin 100 asker o sırada aslına bakarsan Slovakya’da mevcuttu. Macaristan’da ise Hırvatistan’dan 800, Bulgaristan’da ABD’den 900, Romanya’da ise Fransa, Belçika, İtalya ve ABD üzere ülkelerden 3 bin 300 asker mevcut. NATO’nun yeni misyon gücüyle caydırıcılık ve savunma yeteneklerini daha da artırması amaçlanıyor. NATO şimdiye kadar sadece Baltık ülkeleri Estonya, Letonya ve Litvanya ile Polonya’da kalıcı olarak fazlaca uluslu güçler konuşlandırmıştı. Olağanda bu tıp muharebe güçleri yaklaşık 1000 ila 1200 askerden oluşuyor. Fakat son vakit içinderda tüm ögeler Rusya-Ukrayna Savaşı niçiniyle kıymetli ölçüde güçlendirildi.

SAVAŞ KARŞISINDA POLONYA’NIN TUTUMU

Polonya ve Baltık ülkeleri üzere Orta Avrupa ülkeleri, Moskova ile alakaların büsbütün koparılmasını ve Rusya’ya boyun eğdirilmesini istiyor. Bu ülkeler, Rusya’nın zaferi addedilebilecek rastgele bir durumun Avrupa’nın güvenliğine ziyan vereceğini düşünüyor. Polonya, Rusya’ya karşı AB yaptırımlarının ağırlaştırılması için bastırıyor. Başbakan Mateusz Morawiecki’ye nazaran şimdiye kadar alınan cezai önlemler kâfi değil. Polonya, ABD’den en çağdaş ekipmanları M1A2 SEP v.3 ile 250 Abrams ana muharebe tankı alacak. Birinci 28’ini bu yıl ortasında teslim edilecek.

Rusya-Ukrayna Savaşı, Polonya’da uzun vakittir gündemde olan silahlanma projelerini de hızlandırdı. NATO’nun doğu kanadında yer alan ülke şimdiden ittifakın örnek bir üyesi olarak görülüyor. Polonya yıllardır ekonomik üretiminin yüzde ikisinden çoksını savunmaya harcıyor. Lakin Rusya’nın Polonya’ya da saldırması telaşı şu an her zamankinden daha fazla olduğundan Polonya, 2023’ten itibaren gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 3’ünü orduya harcayacak. Patriot hava savunma sistemi, Türk Bayraktar TB2 SİHA’ları ve 32 adet son teknoloji Amerikan F-35 bombardıman uçağının satın alınması da dahil bir dizi büyük proje hayata geçiriliyor. Polonya’nın Batı ittifakında artan ehemmiyetinin en büyük göstergesi ise Abrams tankları. Varşova, tank ordusunu modernize etmek için 4,75 milyar dolar harcıyor.

POLONYA CEPHE DEVLETİ OLDU

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana komşu Polonya elbet bir cephe devleti oldu. Bu, Polonyalı yetkililerin uzun müddettir savunduğu bir görüş; en azından 2014’te Kırım’ın yasa dışı ilhak edilmesinden bu yana. Lakin bu tehdit algısı Alman hükümeti başta olmak üzere biroldukca ülke tarafınca paylaşılmıyordu. Artık ise durum farklı. Ülkedeki biroldukça uzman, 1970/80’lerin Batı Almanyası üzere Polonya’nın bir cephe devlet rolü üstleneceğine inanıyor. O devirde büyük bir ordusu olan Almanya, Sovyetler Birliği’nin mümkün ataklarına karşı tampon vazifesi görüyordu.

Bugün, Amerikan muharebe tanklarının satın alınmasıyla Polonya, toplam bin 115 muharebe tankı ve 2 binden çok piyade tankıyla Avrupa’daki NATO ülkeleri ortasında en büyük tank ordusuna sahip olacak. Ayrıyeten Polonyalıların Ukraynalı mültecilere kucak açmasında en kıymetli ögenin Rusya kaynaklı ortak tehdit algısı olduğu, Ukrayna’nın Putin’e karşı uğraşına yardımcı oluyormuş üzere hissettirmesi de ruhsal açıdan değer arz ediyor. Polonya’da birfazlacaları için bu durum yasal müdafaa olarak algılanıyor. Geçmişte hayli daha küçük mülteci kümelere karşı olumsuz tavırlarına karşın Polonya hükümeti Ukraynalılara mesken sahipliği yapıyor. Elbet ki bunun akabinde güvenlik kaygıları yatıyor.

Başlangıçta Polonya muhalefeti tarafınca eleştirilen Bölgesel Savunma Ordusu şu an farklı görülüyor. 2016 yılından bu yana ülke genelinde binlerce Polonyalı, profesyonel askerlerin rehberliğinde hafta sonları muharebe operasyonları için eğitim alıyor. Örneğin, roketatarlarla donatılan bu kümelerin bir atak durumunda pusu kurmaları öngörülüyor. Bu fikir, toplumun bir bütün olarak kendini savunabilmesi gerektiği niyetini içeriyor. Süratle değişen global güvenlik mimarisinde Polonya değerli bir NATO ülkesi haline geldi. Ukrayna’ya silah teslimatlarının birçok şimdiden Polonya üzerinden yapılıyor.

Kiev’e daha hayli silah teslimatı, Rusya’ya karşı daha sert yaptırımlar yahut güç ambargosu uygulanması davetlerinde Polonya hükümeti başı çekiyor. Varşova ayrıyeten doğu kanadına 100 bin kadar ABD askerinin konuşlandırılmasını umuyor. İktidardaki PiS Partisi Lideri ve Başbakan Yardımcısı Jaroslaw Kaczynski, Polonya’da ABD’nin nükleer bombalarının depolanmasını bile tasavvur edebiliyor.

POLONYA’NIN İKAZLARINA AB KULAK ASMADI

Varşova vakit zaman saldırgan Rus siyasetlerine karşı AB’yi uyardı. Fakat bu ihtarlara Paris ve Berlin’de pek kulak asılmadı. Rusya’nın savaşı başlatmasıysa tavırlarını değiştirdi. Bugün Polonya-AB ve ABD içindeki eski uyuşmazlıklar art plana atılmış görünüyor. Haftalardır CIA şefi William Burns, Savunma Bakanı Lloyd Austin üzere üst seviye ABD’li yetkililer Polonya’ya seyahat ediyor. Lider Joe Biden, Ukrayna savaşıyla ilgili en değerli konuşmasını Varşova Kraliyet Kalesi’nin avlusunda yaptı.

Bütün bunlar niçiniyle son vakit içinderda AB ve ABD ile Polonya içindeki gerginlikler art plana atılmış durumda. 4,3 milyon Ukraynalı mülteciden 2,5 milyonunu alan Polonya’nın cephe devlet statüsü bulunuyor.

AB Komitesi da Polonya hükümetine karşı hoşgörülü davranıyor üzere görünüyor. Bu niçinle Varşova için 57 milyar avro korona yardımı bloke edildi. Polonya 24 Şubat’tan bu yana Ukrayna’yı terk eden 4,3 milyon mülteciden 2,5 milyondan fazlasını aldı ki bu da Polonya’nın cephe devlet statüsünü ortaya koyuyor.

Sonuç olarak, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın AB’nin güvenlik ve güç siyasetlerini temelden değiştirmesi bekleniyor. Alman Şansölyesi’nin savunma bütçesini ikiye katlayacağını açıklaması, Almanya’da Yeşillerin nükleer gücün bir daha rol oynayabileceği bir güç geçişi uygulamasını desteklemesinin konuşulduğu bir periyot yaşanıyor. Rusya-Ukrayna Savaşı başladığından beri Polonya gerek ekonomik gerekse askeri olarak jeopolitik kıymetini artırarak önümüzdeki senelerda isminden daha da kelam ettirecek bir ülke olacak. Batı ile Rusya içindeki jeopolitik istikrarda Polonya’nın daha yakından izlenmesi gerekiyor.