Ekolojik geçişin ve eko-sürdürülebilirliğin ana faktörlerinden biri olan döngüsel ekonomi ve onun temelleri hakkında pek çok tartışma var. Aslında son yıllarda geri dönüşüm, yeniden kullanım, yenileme bunlar sadece birçok kişinin ağzından çıkan sözler değil, giderek artan sayıda işletme ve vatandaş tarafından uygulanan erdemli eylemlerdir. Kısaca döngüsel ekonomi ilkelerini uygulamak, ürün yaşam DöngüsüBu aynı zamanda ekonomik tasarruf anlamına gelir ve doğal olarak her türlü atık miktarını azaltır. Yalnızca 2022 yılında İtalya’da tasarruf miktarı 1,2 milyar avro olarak belirlendi. Genel anlamda önemli bir rakam, ancak 2030 için belirlenen rakamla karşılaştırıldığında yeterli değil. Şu anda döngüsel ekonomi uygulamaları sonucunda toplam 15,6 milyar avroluk tasarrufla aslında toplam 2030 hedefinin yalnızca %15’indeyiz. 2030’a kadar 103 milyara ulaşacağız. Bu, bitiş çizgisine ulaşabilmek için, bugünden 2030’a kadar yılda 11 milyar tasarruf etmemiz gerektiği anlamına geliyor; bu da geçen yıl harcanan çabanın on katı. Bunlar ortaya çıkan verilerden bazıları Döngüsel Ekonomi Raporu 2023 Milano Politeknik İşletme Okulu Enerji ve Strateji tarafından geliştirilmiştir. Bu gecikmenin sebepleri nelerdir? Her şeyden önce Rapor, diğer büyük AB ülkeleriyle karşılaştırıldığında döngüsel ekonomideki özel yatırımların azlığını gösteriyor. Öte yandan ülkemizde atıkların geri dönüştürülmesi konusunda yüksek bir kapasite mevcut ancak geri dönüşümden ziyade yeniden kullanımın yolunu giderek daha fazla öneren genel tabloyla karşılaştırıldığında tamamen yetersiz kalıyor. Ancak Rapor’da bazı olumlu fikirler de ortaya çıkıyor. İtalya, döngüsel ekonomiyle ilgili patent sayısı açısından ikinci sırada yer alıyor ve 122,7 milyon avro tutarında fon toplayan 210 döngüsel girişim bulunuyor.
İtalyan şirketlerinin %70’i ilk adımlarını atıyor
Ülkemizin 2030 döngüsel ekonomi hedeflerinin oldukça gerisinde olduğu gerçeği sadece yukarıda belirtilen ekonomik tasarruflara ilişkin verilerle ortaya çıkmıyor. 7 ana üretim sektöründeki şirketler üzerinde gerçekleştirilen PoliMi Raporu, büyük şirketlerin yüzde 59’unun en az bir döngüsel ekonomi uygulamasını benimsediğini, küçük şirketlerin ise yalnızca yüzde 29’unun bu uygulamayı benimsediğini ve bunların arasında bir yıl içinde artış gösterdiğini gösteriyor. Döngüsel ekonomiye yatırım yapmayı düşünmeyenlerin oranı %38 ile %47 arasında. Döngüsel ekonomiye geçişten bahsedecek olursak şirketlerin sadece %2’si bunu tamamladığını beyan ediyor ve %70’i ilk adımları atıyor. Veriler, vakaların yarıdan fazlasında 50 bin avronun altında olmak üzere hâlâ çok düşük olan yatırımlardan etkileniyor. Şirketler döngüsel ekonomi uygulamalarının geliştirilmesinin önündeki diğer engeller arasında yüksek yatırım maliyetlerine, sektördeki mevzuat belirsizliğine ve teşvik eksikliğine dikkat çekiyor.
En çok ve en az erdemli sektörler
Bireysel üretim sektörleri hakkında ayrıntılı bilgi verecek olursak, şirketlerin %61’inin en az bir döngüsel ekonomi uygulamasını benimsediği İnşaat sektörü en verimli sektör olurken, bunu %48 ile Endüstriyel Tesis Mühendisliği, %41 ile Yiyecek ve İçecek üçüncü sırada yer alıyor. Tam tersine, döngüsel ekonomiye en az eğilimli sektörler Mobilya ve Mefruşat sektörü olup, şirketlerin yalnızca %20’si en az bir uygulamayı benimsemiştir; bunu %25 ile Otomotiv ve %33 ile Tüketici Elektroniği takip etmektedir. Herhangi bir döngüsel ekonomi uygulamasına başlamamış ve yakın gelecekte bunu benimsemeye niyeti olmayan şirketler de var: özellikle Otomotiv sektöründeki şirketlerin %60’ı, Mobilya ve Mefruşatın %52’si, Tekstil sektörünün %45’i.
İtalyan şirketlerinin %70’i ilk adımlarını atıyor
Ülkemizin 2030 döngüsel ekonomi hedeflerinin oldukça gerisinde olduğu gerçeği sadece yukarıda belirtilen ekonomik tasarruflara ilişkin verilerle ortaya çıkmıyor. 7 ana üretim sektöründeki şirketler üzerinde gerçekleştirilen PoliMi Raporu, büyük şirketlerin yüzde 59’unun en az bir döngüsel ekonomi uygulamasını benimsediğini, küçük şirketlerin ise yalnızca yüzde 29’unun bu uygulamayı benimsediğini ve bunların arasında bir yıl içinde artış gösterdiğini gösteriyor. Döngüsel ekonomiye yatırım yapmayı düşünmeyenlerin oranı %38 ile %47 arasında. Döngüsel ekonomiye geçişten bahsedecek olursak şirketlerin sadece %2’si bunu tamamladığını beyan ediyor ve %70’i ilk adımları atıyor. Veriler, vakaların yarıdan fazlasında 50 bin avronun altında olmak üzere hâlâ çok düşük olan yatırımlardan etkileniyor. Şirketler döngüsel ekonomi uygulamalarının geliştirilmesinin önündeki diğer engeller arasında yüksek yatırım maliyetlerine, sektördeki mevzuat belirsizliğine ve teşvik eksikliğine dikkat çekiyor.
En çok ve en az erdemli sektörler
Bireysel üretim sektörleri hakkında ayrıntılı bilgi verecek olursak, şirketlerin %61’inin en az bir döngüsel ekonomi uygulamasını benimsediği İnşaat sektörü en verimli sektör olurken, bunu %48 ile Endüstriyel Tesis Mühendisliği, %41 ile Yiyecek ve İçecek üçüncü sırada yer alıyor. Tam tersine, döngüsel ekonomiye en az eğilimli sektörler Mobilya ve Mefruşat sektörü olup, şirketlerin yalnızca %20’si en az bir uygulamayı benimsemiştir; bunu %25 ile Otomotiv ve %33 ile Tüketici Elektroniği takip etmektedir. Herhangi bir döngüsel ekonomi uygulamasına başlamamış ve yakın gelecekte bunu benimsemeye niyeti olmayan şirketler de var: özellikle Otomotiv sektöründeki şirketlerin %60’ı, Mobilya ve Mefruşatın %52’si, Tekstil sektörünün %45’i.