hiç bir şeyin kesin olmadığı dünyamızı yönlendiren ‘Bulanık Mantık’ unsurunu anlamadan dünyayı da anlamak mümkün değil.
Bulanık mantığı incelerken şu akademik çalışmadan, buradaki ve bu çalışmadan faydalandık.
Mantığın bulanığı veyahut berrağı olur mu diye düşünenleri aydınlatarak başlayalım: Aristo mantığı.
Aristo mantığına bakılırsa rastgele bir yargının iki kıymeti olabilir. 0 ya da 1, ve bu kıymetler birbiriyle dengeli olmak durumundadır. Bu mantığa bakılırsa hem ‘belki’ ihtimaline birebir vakitte 0.5 noktasına yer yoktur, rastgele bir yargı değerlendirilirken iki farklı uçtan birine geçiş yapılması koşul.
Bu mantığın daha farklı tarafları de var ancak şimdilik bu kısmı bizim hususumuz için kâfi.
Aristo mantığına katılığın mantığı dersek bulanık mantığın ne olduğu aslına bakarsan ortaya çıkıyor.
Kökenini Farabi’ye, İbn Sina’ya dek götürebileceğimiz bulanık mantık, tabiatın belirsizliklerini açıklamak için fevkalade bir araç. Şu sıradan soruyu yanıtlayın, 80 yaşında birine yaşlı deriz, 5 yaşında bir çocuğun yaşlı olmadığını biliriz. Buraya kadar Aristo mantığı tıkır tıkır işliyor.
Peki sizce bir insanın yaşlı olduğunu söylemek için onun kaç yaşında olması gerekir?
Mantığı kurabilmek için ihtimalleri ortaya dökmeye başlayalım, yaşlı diyebileceğimiz kişi 40 yaşından büyük olmalı, ne dersiniz?
Hatta çağdaş dünyada şahısların daha sağlıklı yaşlandığını düşünürsek yaşlı tarifindeki kişi 50 yaşından da büyük olmalı. bu biçimde yaşlılık hududunu 50’ye yakın bir yerde tutabiliriz ama Aristo mantığı buna müsaade vermediği için bulanık mantığa başvururuz.
Mutlaka kurulan mantıkta ’50’ye yakın’ diye bir açıklamaya yer yok. İşte, bulanık mantık bu sorunu çözmek için ortaya çıktı ve sıradan bilmecelerden epeyce daha farklı noktalarda iş görüyor.
Yapay zeka varlığını bulanık mantığa borçlu.
Karmaşık ve sıkıntı sorunları sonsuz ihtimal içinden yaklaşık tahlillerle ortadan kaldırdığı için çok kullanışlı bir yapıdan bahsediyoruz ve iş yalnızca gelecek için kurduğumuz teknolojilerde bitmiyor. Robotları denetim etmek, füzelerin denetimi, asansörlerin, klimaların, trafik lambalarının, metroların çalışabilmesi bu mantıkla mümkün.
İki uç örnek verelim, yemek pişirme makinesini nasıl programlarız? Yemeklerin pişme mühletine bakılırsa.
Bir yemeğin pişme müddeti 30 dakikadan daha kısa sürecek lakin 10 dakikadan uzun sürecekse bu aralıkta bir süre seçmek gerekecek. Müddetin 30’a yakın olması yemeklerin kıvamını değiştirecek ve aradığımız lezzete ulaşmamızı sağlayacak, bu biçimde 20 dakika kâfi olabilir, bunun sonucu için o makineyi üretenlere büyük iş düşüyor.
Ya da enteresan bir geçiş yapalım, füzelere bakalım.
Füzelerde bulanık mantık uçuş denetim sistemi olarak iş görüyor. Şöyle anlatalım, bir füze uçuşa geçtiğinde sürdürmesi gereken bir rotaya sahip ve hava akımı, rüzgar üzere etkenlerle azamî birkaç santim bu rotadan kayar. Lakin yanlış bir hesap olduysa onu yarı yolda bir daha yönlendirmek gerekecek ve tahminen de 50 derecelik bir açı değişikliği zarurî olacak.
bir daha, bulanık mantıktan faydalanan bir programlamaya muhtaçlık var.
Çok net değişimlerden fazla yakın sonuçlara ulaşmanın, en azından onlara ulaşabilmenin gerekli olduğu tüm durumlarda bulanık mantık yardıma koşuyor.
images.squarespace-cdn.com
Zira kimi vakit 0 ile 1 içinde bir yerde olmak, ahenk göstermek gerekir. Yalnızca bizi geleceğe taşıyacak teknolojiler değil, hayatın karmaşasında ehemmiyetini fark edemedeğimiz birden fazla teknikte bulanık mantığa büyük bir teşekkür borçluyuz.
Bulanık mantığı incelerken şu akademik çalışmadan, buradaki ve bu çalışmadan faydalandık.
Mantığın bulanığı veyahut berrağı olur mu diye düşünenleri aydınlatarak başlayalım: Aristo mantığı.
Aristo mantığına bakılırsa rastgele bir yargının iki kıymeti olabilir. 0 ya da 1, ve bu kıymetler birbiriyle dengeli olmak durumundadır. Bu mantığa bakılırsa hem ‘belki’ ihtimaline birebir vakitte 0.5 noktasına yer yoktur, rastgele bir yargı değerlendirilirken iki farklı uçtan birine geçiş yapılması koşul.
Bu mantığın daha farklı tarafları de var ancak şimdilik bu kısmı bizim hususumuz için kâfi.
Aristo mantığına katılığın mantığı dersek bulanık mantığın ne olduğu aslına bakarsan ortaya çıkıyor.
Kökenini Farabi’ye, İbn Sina’ya dek götürebileceğimiz bulanık mantık, tabiatın belirsizliklerini açıklamak için fevkalade bir araç. Şu sıradan soruyu yanıtlayın, 80 yaşında birine yaşlı deriz, 5 yaşında bir çocuğun yaşlı olmadığını biliriz. Buraya kadar Aristo mantığı tıkır tıkır işliyor.
Peki sizce bir insanın yaşlı olduğunu söylemek için onun kaç yaşında olması gerekir?
Mantığı kurabilmek için ihtimalleri ortaya dökmeye başlayalım, yaşlı diyebileceğimiz kişi 40 yaşından büyük olmalı, ne dersiniz?
Hatta çağdaş dünyada şahısların daha sağlıklı yaşlandığını düşünürsek yaşlı tarifindeki kişi 50 yaşından da büyük olmalı. bu biçimde yaşlılık hududunu 50’ye yakın bir yerde tutabiliriz ama Aristo mantığı buna müsaade vermediği için bulanık mantığa başvururuz.
Mutlaka kurulan mantıkta ’50’ye yakın’ diye bir açıklamaya yer yok. İşte, bulanık mantık bu sorunu çözmek için ortaya çıktı ve sıradan bilmecelerden epeyce daha farklı noktalarda iş görüyor.
Yapay zeka varlığını bulanık mantığa borçlu.
Karmaşık ve sıkıntı sorunları sonsuz ihtimal içinden yaklaşık tahlillerle ortadan kaldırdığı için çok kullanışlı bir yapıdan bahsediyoruz ve iş yalnızca gelecek için kurduğumuz teknolojilerde bitmiyor. Robotları denetim etmek, füzelerin denetimi, asansörlerin, klimaların, trafik lambalarının, metroların çalışabilmesi bu mantıkla mümkün.
İki uç örnek verelim, yemek pişirme makinesini nasıl programlarız? Yemeklerin pişme mühletine bakılırsa.
Bir yemeğin pişme müddeti 30 dakikadan daha kısa sürecek lakin 10 dakikadan uzun sürecekse bu aralıkta bir süre seçmek gerekecek. Müddetin 30’a yakın olması yemeklerin kıvamını değiştirecek ve aradığımız lezzete ulaşmamızı sağlayacak, bu biçimde 20 dakika kâfi olabilir, bunun sonucu için o makineyi üretenlere büyük iş düşüyor.
Ya da enteresan bir geçiş yapalım, füzelere bakalım.
Füzelerde bulanık mantık uçuş denetim sistemi olarak iş görüyor. Şöyle anlatalım, bir füze uçuşa geçtiğinde sürdürmesi gereken bir rotaya sahip ve hava akımı, rüzgar üzere etkenlerle azamî birkaç santim bu rotadan kayar. Lakin yanlış bir hesap olduysa onu yarı yolda bir daha yönlendirmek gerekecek ve tahminen de 50 derecelik bir açı değişikliği zarurî olacak.
bir daha, bulanık mantıktan faydalanan bir programlamaya muhtaçlık var.
Çok net değişimlerden fazla yakın sonuçlara ulaşmanın, en azından onlara ulaşabilmenin gerekli olduğu tüm durumlarda bulanık mantık yardıma koşuyor.
images.squarespace-cdn.com
Zira kimi vakit 0 ile 1 içinde bir yerde olmak, ahenk göstermek gerekir. Yalnızca bizi geleceğe taşıyacak teknolojiler değil, hayatın karmaşasında ehemmiyetini fark edemedeğimiz birden fazla teknikte bulanık mantığa büyük bir teşekkür borçluyuz.